Bootonderhoud (in uitvoering)

Achtergrond

Heel lang geleden kochten wij een klusproject. Ik deed toen uitvoerig verslag van onze werkzaamheden aan de klassieke IOR-boot vanuit ons eigen, uhm, leerproces. Na al die jaren worden deze 'lessen in bootknutselen' nog altijd goed gelezen. En wat gun ik alle naïve, jonge booteigenaren niet dezelfde valkuilen, maar wel de lol!

Bij een nieuwere boot heb je het meer over noodzakelijk onderhoud en nuttige 'investeringen'. Maar wel over een leerproces. Dus ook voor deze boot wil ik graag documenteren wat wij eraan (laten) doen. Maar dan iets compacter. Ter leering ende vermaeck, zullen we maar zeggen. En voor een verkoop, die óóit zal komen. 😢

Hieronder worden de grote klussen chronologisch bijgehouden. De nieuwe, nog te ontdekken klussen verschijnen daarom t.z.t. helemaal onderaan.

Accu's en lader/omvormer – 08'19

In de zomer van 2019, een paar maandjes na de aankoop, zijn we meteen aan de beurt: Het lukt eigenlijk niet meer om langer dan een halve dag de stuurautomaat, plotter, eventueel de navigatieverlichting en incidenteel de elektrische lier te gebruiken. Diagnose: door een kapotte, oude acculader zijn de ook-niet-zo-nieuwe service-accu's overleden. Oplossing: katsjing!

Met in gedachte alle game consoles, de 4K beamer, de stofzuiger, de föhn, de frituurpon, de mobiele airconditioning / heater en de volautomatische espressomachine wordt er ook maar meteen een acculader mét een dikke 220V omvormer gekozen. Zonder dollen, het type wordt daadwerkelijk afgestemd op het vermogen van ons bescheiden Nespresso-machientje. Het wordt dus een Victron MultiPlus C 12/1600/70 inverter/ charger. Met een mooi bedieningspaneeltje en wat extra bekabeling, nieuwe zekeringskast en diodes.

Qua accu's kiezen we nog niet voor lithium. Maar gezien ons normaal gebruik (zie hierboven) en behoefte aan ankernachten, worden het wel 2 dikke lood(haha)zware Victron GEL 165AH accu's.

Alles aan boord gehesen en professioneel geïnstalleerd door NauticICT. Dank, Arnold!

Warmtewisselaar en wierfilter – 08'19

Bij de aankoopkeuring bleek de motor ietsje te stomen/walmen na langdurig(er) gebruik. Er kwam te weinig koelwater uit. En vóór de oplevering kreeg Seaport Yachtservice, de toenmalige werf van exclusieve J/boat-importeur Messink, het niet voor elkaar om de warmtewisselaar eens te bekijken en misschien even schoon te maken. Nog sterker, de gedachte kwam niet in ze op.

In de zomer van 2019 laten we de warmtewisselaar toch maar even nakijken door RexWinkel in Numansdorp. De vriendelijke en vakkundige monteur haalt er en volle hand schelpengruis uit. Goede reden om hem meteen een wierfilter te laten monteren. Zo komt er minder vuil in. En is het bovendien véél makkelijker het systeem met antivries te vullen, als de boot in winterslaap ligt. Problem solved, dachten we.

Narrator: “But little did they know.”

Kachel – 11'20

We (?) willen winterzeilen. Of in elk geval meer comfort aan boord, ook als je niet aan de walstroom een straalkacheltje kunt/wilt inprikken. Dus in september 2020 kopen bij De Vuurtoren Watersport een mooie Planar 4D met maximaal 4000 Watt vermogen, waarmee de hele boot verwarmd kan worden.

We besluiten voorlopig alleen de primaire warmte-uitlaat in de salon te laten maken. De overige hutten komen (misschien) later wel. De kachel wordt in november ingebouwd door Seas Stellendam (i.s.m. Sailworkz). De kachel blijkt een must-have. En de deckel heeft een nieuwe favoriete plek: direct voor die ene warmte-uitlaat.

Verstaging en achterstagspanner – 09'20

De verstaging is zo oud als de boot. En voor rod-verstaging is ±10 jaar eigenlijk de grens, zeker als het je het aan de verzekeraars vraagt. En zélfs in theorie is een mastbreuk geen grapje. Dus gaat in september 2020 de mast eraf (met de kraan), bij Neutmast in Middelharnis.

Neut vervangt alle verstaging (hoofdwant, voor- en achterstag, de diagonalen) met hergebruik van de bestaande fittingen. Die zijn gedemonteerd en opgeknapt, en het eindoog van de voorstag wordt vernieuwd. Het manchet van de mast wordt vervangen en de Sailtec achterstagspanner krijgt een servicebeurt.

Ondertussen knappen wij de mast op en vervangen we de verlichting: Zowel het stoom-/deklicht als het driekleur-/ankerlicht in de top worden LED.

Saildrive seal – 03'22

In de winter van 2021/2022 gaan we op de kant bij Mulder Yachtservice in Zierikzee. Zij vervangen in maart het manchet c.q. de seal van de saildrive. Ook zo'n "ding waarvan je wist die ging komen": Net als de verstaging een kostbare onderhoudsklus, die na een jaar of 10 toch echt moet gebeuren, in elk geval voor de verzekering. En ook eentje die we graag door de beste professionals laten doen.

Log/dieptemeter – 03'22

Wij blijven het bizar vinden: Onze boot heeft geen snelheids-sensor (log). Nooit gehad. Een wedstrijdboot als dit! Als we dan toch op de kant staan is het een mooi moment om er eindelijk eentje in te laten bouwen. Het word de Airmar IDST-810 transducer, ook ingebouwd door Mulder Yachtservice; geleverd en aangesloten door NauticICT.

Deze nieuwe sensor geeft diepte, snelheid en temperatuur via NMEA2000. De rest van het boordnetwerk is nog niet zover, dus er moest wat conversie-spul tussen. Via Bluetooth en een app kan ik eindeloos kalibreren hoe de helling van de boot de gemeten / werkelijke snelheden beïnvloedt. Eindelijk hebben we ware wind!

Code Zero – 04'22

Tijdens de Zware Bakken Race in 2021 varen we voor het laatst met de oude Code Zero. Dit nuttige zeil is zodanig aan het delamineren dat 't niet meer veilig is om het zonder mondkapjes uit te rollen: De vezels waaien je om de oren. Als onze (op één na, hoi mam) meest fanatieke lezer Marcel op Marktplaats de Code Zero van zusterschip Junique tegenkomt, duiken we er meteen bovenop. Ooit hebben oud-eigenaren Chris en zijn vrouw ons op het spoor van de J/122 gebracht!

Het zeil van ±100 m² is in prachtige "z.g.a.n." staat, met lang niet zoveel zeemijlen erop als je zou verwachten van de Junique. Het is door Zeilmakerij Van Vliet relatief bol ontworpen en van extra sterk materiaal gemaakt, zodat je met steviger wind ook ruime koersen mee kan varen, als met de gennaker. De oude roller past er perfect onder. En met de nieuwe rollijn loopt het als een zonnetje. Een aanwinst!

Roeras-lager (onder) – 05'23

Als je ook vaart op een jonge J/122 die volledig in wedstrijdconditie wordt gehouden, kom je er snel achter hoe dingen eigenlijk horen. Zo ontdek ik dat de weerstand die we op het roer voelen niet hoort. In mei 2023 laten we daarom door vakman en J-expert Paul, van Sailworkz in Stellendam, de (onderste) roerlagers vervangen en de lagerhuizen weer gangbaar maken.

Na deze verbetering stuurt ze weer als een zonnetje. Druk op het roer is weer écht direct merkbaar op het stuurwiel, alle ongewenste wrijving is weg. Het voelt alsof je jaren rondfietste op een lekke band!

We ontdekken wel nog wat speling op het bovenste lager. Voor later...

Klapschroef – 05'23

In dezelfde walbeurt wilden we graag de schroef laten vervangen. In de afgelopen jaren geeft de oude een enorme trilling tussen de 1900 en 2200 toeren, precies waar je normaal lekker mee vaart. Dus in juni 2023 komt de nieuwe blinkende klapschroef eronder, ook dankzij Sailworkz i.s.m. AllMarine in Stellendam. En de trilling is verholpen!

Revisie Rolfok – 06'23

De roller van de fok loopt vast. Er zit iets dwars, in één van de vele lagers, in de wartel of de roller zelf. Ik heb er een flinke puzzel aan, maar na drie dagen onderdeks opgevouwen smeren & (de)monteren vind ik het probleem: een klein, afgebroken stuk van een boutje zat verstopt op de bovenste lager (bij punt a. op het onderstaande schema). Met chopsticks weet ik het brokje metaal als een rijstkorrel eruit te vissen.

Uitlaatbocht & warmtewisselaar – 06'23

Na de kennismaking met Michel van Sailworkz /AllMarine lijkt het zinvol om vóór de zomer door hem een gedegen motorbeurt te laten doen. Hij werkt al 20+ jaar voor / met Volvo Penta en heeft daarbij bovendien veel J/boats gezien. Dus hij kent de fijne kneepjes en bekende kwaaltjes.

Het wordt een Grote Motorbeurt, met hoofdletters.

De gebruikte koelvloeistof is verkeerd (rood i.p.v. geel, mijn eigen fout?), waardoor de warmtewisselaar is aangekoekt. Dat was te verhelpen, maar het kan 'gelukkig' erger:

Een bekende J-kwaal is (blijkbaar) dat de bocht van de uitlaat een klein beetje zout water vasthoudt. Dat veroorzaakt in de loop der jaren corrosie en daarmee een potentieel gat in de uitlaatbocht, direct achter de warmtewisselaar. (En daarmee mogelijk een serieus lek voor je boot.) Zo'n bocht kun je vervangen, maar dat is niet gratis. Geen grapje, dus.

Maar het kan nóg minder grappig: Ook de 'kast' van de warmtewisselaar blijkt door corrosie een aardig stukje uitgesleten. En al is het binnenwerk inmiddels twee keer schoongemaakt: We moeten het gehele, kostbare apparaat vervangen. Weinig keuze, maar dankzij Michels expertise snel geregeld.

Na zo'n grondige Grote Motorbeurt mogen we wel weer wat motoruurtjes maken... om 'm terug te verdienen. 😑

Lekkage mast – 08'23

Nou is een doorgestoken mast nooit helemaal droog. Dat weet iedereen. De vorige eigenaar had ook al last van de serieus lekkende mast. Onze mast is zó nat dat hij een plexiglas kastje rond de mastvoet had laten lijmen, met een speciaal systeempje om het ergste regenwater af te pompen. Tijdens een beetje bui sloeg dit pompje meerdere keren aan. Zo werd iedere gemiddelde Hollandse zomer vele liters weggepompt, al jaren lang.

De grote vraag bleef: Wáár komt het water binnen? Want de mast heeft een rubberen plaat (die door Neut zelfs nog is bijgegoten) bij de uitlaat van de onderste val, ruim boven de giek. In theorie kon het water dus alleen door de buis van de elektrische bedrading beneden komen. Maar die buis kan toch niet zó veel water binnen krijgen? Hoe dan?!

Het antwoord bleek, na al die jaren: net ónder de giek, en niet binnenin de mast. Door de sleuf van de karren, die over de volle lengte achterop de mast loopt, kan water achter langs een oud randje kit lopen. En zo onzichtbaar benedendeks sijpelen, langs de mastkraag tot helemaal onderaan. (Feitelijk dus aan de buitenkant van de mast.) Een kleine, verse dot kit in die sleuf helpt voortaan liters nattigheid te voorkomen. #ThereIfixedit!

Belangrijkste lijnen – 01-09'23

In de loop van 2023 vervangen we alle belangrijkste vallen en andere lijnen:

• Voor de vallen grootzeil, fok, en spi 1, bij elkaar 115 (!) meter, kiezen we de S Cup 10mm van de Lijnenspecialist;
• De overloop van de grootschoot, voortaan uit één stuk en met alle vertraging wel 16 meter lang, wordt hun Race Grib 6mm. We twijfelen even of deze niet te dun is en daardoor teveel snijdt. Maar ervaring leert dat a) dit wel meevalt, b) deze dikte erg lekker door de blokken loopt en c) je bij actieve maintrim toch altijd handschoenen wilt dragen;
• Voor de schoten van de jib wil je een soepele en hele sterke lijn, zonder rek. Het is lang zoeken naar een geschikte lijn die net zo fijn voelt als de oude, helaas wel versleten lijnen. Uiteindelijk vinden we op Terschelling een mooie deal op 12mm full dynema lijnen, want 28 meter. Uiteraard in het rood;
• De lijnen voor de vang, outhaul, cunningham en reeflijn 1 worden vervangen door minder kostbare, maar wel mooie nieuwe lijnen in de juiste kleurstelling;
• We vervangen bovendien de belangrijke, fluoriserend gele railing-weeflijntjes op het voordek. Die voorkomen tenslotte dat de spi óf de voordeckel tussen de railing wegwaaien.

Stuurkompas, sanitair, windgever en Windex (alweer) – '24

Gedurende 2024 vallen de "investeringen" mee. Ondanks de mooie 'bird spike' lijken vogels de Windex toch (opnieuw) verminkt te hebben, dus die mag weer vervangen worden. De derde in vijf jaar? Zonder spike, dit keer.

De 'masttopunit' van Raymarine heeft ineens ook een probleem: Een pin in de stekker bovenop de mast is door corrosie afgebroken, binnenin de aansluiting van de mastkabel. Dat betekent dat we niet alleen de ST60/i60 sensor, maar ook de volledige kabel van ruim 20 meter, mogen vervangen. Gelukkig vinden we beide onderdelen, nieuw maar voor een mooiere prijs. En was droog weer terwijl ik me een keer of 6 in de mast liet hijsen om de nieuwe set te monteren.

Een pittige en niet-zo-hygiënisch klus levert wel een boel meer boordhygiëne en frisheid op: De complete toiletpot & -pomp is vervangen (door een spiksplinternieuwe RM69, want die past en bevalt veel beter dan een Jabsco). Bovendien zijn achterin ook de originele aanvoer- én afvoerslangen (8.5 en 2.5m respectievelijk!) opnieuw getrokken. Dat scheelt een boel kalkaanslag waarin luchtjes en andere zaken konden blijven hangen.

Het magnetisch kompas op de stuurkolom gebruiken we eigenlijk maar heel weinig. Tenslotte sturen wij (of de stuurautomaat) meer op het electronisch kompas en de course-over-ground (COG) van de GPS. Maar wat als de stroom aan boord helemaal uit zou vallen? Dan moet je 'ouderwets' navigeren: iets met papieren kaarten, passers, potloden, een lang touw met knoopjes erin, en... een kompas.

Doordat het ouderwetse kompas geen kap of hoes had, is de glazen bol nooit tegen UV-licht beschermd. Daardoor ontstonden kleine barstjes en vervolgens een luchtbel. Het volledige ding is nu vervangen door een nieuw Silva 125T stuurkompas, maar nu eentje mét mooie beschermkap.

Roeras-lager (boven), dieselslang(?)

Deze en nieuwe, nog te ontdekken klussen verschijnen hieronder.